Proces prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego na przykładzie firmy

Wśród globalnych problemów ekonomicznych prywatyzacja w ostatnich latach zajmuje miejsce szczególne. Pierwszy raz w dziejach jest ona stałym punktem programów gospodarczych wszystkich rządów, zarówno krajów rozwiniętych, które redukują swój – często nieznaczny – sektor państwowy, jak i rozwijających się, a także trzeciej specyficznej grupy państw, tworzących nowy system społeczno-gospodarczy po upadku systemu socjalistycznego, określanych jako gospodarki okresu przejściowego. Przyczyną prywatyzacji jest niewątpliwie dążenie do wzrostu efektywności danej gospodarki. Głównym celem transformacji systemowej jest odejście od gospodarki niedoborów, która jest właściwa dla systemu nakazowo-rozdzielczego i wejście na tory gospodarki zrównoważonej – rynkowej. Filarem tych dążeń, zmian ustrojowych i systemowych w naszej gospodarce jest restrukturyzacja własnościowa przedsiębiorstw. Rozwój i dominujący udział prywatnej własności w gospodarce jest niezbędny w przejściu do liberalnej gospodarki rynkowej. Wiąże się to ze zwiększoną efektywnością gospodarowania w skali mikro– i makroekonomicznej, a także przyspieszoną adaptacją przedsiębiorstw do zaostrzającej się konkurencji na rynku wewnętrznym i zagranicznym. Dokonany w 1989 roku przełom polityczny i gospodarczy postawił przed jednostkami gospodarki państwowej problem dostosowania się do nowych warunków. Musiały podejmować działania restrukturyzacyjne, dokonywać zmian wewnątrzzakładowych. Miało to ogromny wpływ na ich pozycję, miejsce na rynku i powiązania gospodarcze. Nie wszystkie z tych przedsiębiorstw potrafiło się przystosować do zmieniającego się otoczenia, Wiele podejmowanych działań nie spełniło oczekiwanych efektów. Przedsiębiorstwa poruszały się po nie znanym dotychczas obszarze podejmowania decyzji związanych z prywatyzacją. Prywatyzacja jest procesem polegającym na obejmowaniu akcji w podwyższonym kapitale zakładowym jednoosobowych spółek Skarbu Państwa powstałych w wyniku komercjalizacji przez podmioty inne niż Skarb Państwa lub inne niż państwowe osoby prawne; zbywaniu należących do Skarbu Państwa akcji w spółkach oraz rozporządzaniu wszystkimi składnikami materialnymi i niematerialnymi majątku przedsiębiorstwa państwowego lub spółki powstałej w wyniku komercjalizacji na zasadach określonych ustawą. Ustawa o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z 13 lipca 1990 roku przewidywała dwie drogi prywatyzacji: metodą pośrednią (kapitałową) lub metodą bezpośrednią (likwidacyjną). Z kolei ustawa z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przewiduje: sprzedaż przedsiębiorstwa, wniesienie przedsiębiorstwa do spółki oraz oddanie przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania. Prywatyzacja kapitałowa polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa (komercjalizacja), a następnie na udostępnieniu akcji lub udziałów podmiotom prywatnym. Obejmuje ona głównie duże i średnie przedsiębiorstwa będące w stosunkowo dobrej kondycji finansowej. Podstawą do ich sprzedaży jest wycena majątku przedsiębiorstwa dokonywana w oparciu o rynkową wartość aktywów pomniejszonych o zobowiązania oraz spodziewane zyski. Proces prywatyzacji wywołuje korzystne efekty mikroekonomiczne w długim okresie, i to dopiero wtedy, kiedy formalnoprawna zmiana własności przekształca się w faktyczną - ekonomiczną, czyli wtedy, gdy przedsiębiorstwo poddane zostaje presji konkurencyjnej rynków: produktów, kapitałowego, menedżerów i informacji. Pozytywne zjawiska które towarzyszą prywatyzacji kapitałowej, mają różną wagę i intensywność. Do najważniejszych należą: stabilizacja, a nawet wzmocnienie kondycji finansowej firm, wprowadzenie na rynek nowych produktów, intensyfikacja działalności inwestycyjnej, głębsze dostosowania rynkowe, bardziej profesjonalne i skuteczne zarządzanie oraz koncentracja tytułów własności. Oprócz pozytywnych skutków prywatyzacji kapitałowej wymienić należy również zjawiska i efekty nie poddające się jednoznacznym ocenom. Należą do nich: małe zmiany struktur wewnętrznych, polityka płacowa, stosunkowo mała aktywność w obszarze zatrudnienia oraz różnego rodzaju napięcia społeczne i konflikty. Z punktu widzenia poprawy funkcjonowania przedsiębiorstw, ta ścieżka prywatyzacji rokuje największe nadzieje. Dotyczy to zarówno kondycji finansowej, strategii dostosowawczych, jak i zdolności rozwojowych firm. Prywatyzacja likwidacyjna polega na sprzedaży lub udostępnieniu podmiotom prawnym mienia lub całego przedsiębiorstwa państwowego. Forma ta stosowana jest głównie w odniesieniu do firm upadających, które wyczerpały możliwości zaciągania kredytów bankowych. W wielu przypadkach do likwidacji dochodzi nie w wyniku złego funkcjonowania przedsiębiorstwa, ale na skutek zadłużenia inwestycyjnego z minionych lat. Drogą bezpośrednią może zostać sprywatyzowane również przedsiębiorstwo o dobrej kondycji, lecz tylko wtedy, gdy znajdzie się inwestor chętny do zakupu firmy lub utworzenia spółki. Podstawą prawną prywatyzacji bezpośredniej był art. 37 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, oferujący trzy ścieżki: sprzedaż, oddanie w odpłatne korzystanie (leasing) lub wniesienie do spółki. Podobnie sprawę tę reguluje ustawa z 1996 roku. Najpopularniejszym jest leasing pracowniczy, a najefektywniejsze – wniesienie do spółki, gdyż pieniądze wykładane przez inwestora trafiają nie do budżetu, a do przedsiębiorstwa. Transformacja ustroju ekonomicznego postawiła przed polskimi przedsiębiorstwami zadanie przeprowadzenia głębokich zmian, które pozwoliłyby na przystosowanie się przedsiębiorstw państwowych do nowych wymogów gry rynkowej. Osią tych zmian w gospodarce są wprowadzone głębokie przekształcenia własnościowe. Utożsamiane one powinny być ze wstępem do głębokich przemian restrukturyzacyjnych wpływających na poprawę efektywności gospodarowania. Przedsiębiorstwa państwowe postawione zostały w obliczu wielu trudności i ograniczeń o charakterze politycznym, prawnym i społecznym. Tak więc większość ich działań było zależnych od wielu aspektów zróżnicowanego otoczenia. Efektem tego była wielość nietrafnych i mało skutecznych działań. Prywatyzacja małych i średnich przedsiębiorstw jest stosunkowo prosta: można je w całości sprzedać inwestorowi, utworzyć z nim nową spółkę lub przekazać pracownikom. Z dużymi przedsiębiorstwami sprawa jest trudniejsza. Żeby sprzedać wielkie przedsiębiorstwo, trzeba znaleźć kupca z wielkimi pieniędzmi, albo poszukać licznych kupców z takimi kapitałami, które zsumowane, pozwolą na wspólny zakup. Niestety nie można w ten sposób kupić części przedsiębiorstwa państwowego. Zanim więc dojdzie do sprzedaży, trzeba to przedsiębiorstwo skomercjalizować, tzn. przekształcić w spółkę. Spółka – inaczej niż ma to miejsce w przypadku przedsiębiorstwa państwowego – może mieć wielu niezależnych właścicieli. Oznacza to że kupnem części wielkiej firmy, będącej spółką, mogą być zainteresowani zarówno inwestorzy instytucjonalni, jak i osoby prywatne. Jednym z głównych zarzutów pod adresem polskiej prywatyzacji jest tempo jej realizacji. Racjonalna dyskusja na ten temat jest niezwykle trudna. Prywatyzacja nie może być traktowana jako akt samoistny, wyizolowany z szerszego kontekstu ekonomicznego i społecznego. Jej tempo, zakres i metody są uzależnione od warunków, w których jest przeprowadzana. Wyraźnymi hamulcami prywatyzacji w Polsce okazały się: uwarunkowania polityczne, nikłe społeczne poparcie dla prywatyzacji, ograniczone zainteresowanie kapitału zagranicznego nabywaniem prywatyzowanych przedsiębiorstw, mała wydolność organów prywatyzacyjnych (ograniczenia techniczno- organizacyjne) oraz niedorozwój lub brak instytucji koniecznych do sprawnego funkcjonowania gospodarki rynkowej (np. system bankowy, ubezpieczeniowy, instytucje rynku pieniężnego i kapitałowego, firmy konsultingowe itp.). Stałym problemem procedur prywatyzacyjnych jest właściwa wycena przeznaczonych do sprzedaży przedsiębiorstw. Padają zarzuty zarówno o zawyżanie jak i zaniżanie wycen. Badania wykazują, że w świadomości społecznej prywatyzowane przedsiębiorstwa mają wartość emocjonalną, odległą od wartości rynkowej ukształtowanej na zasadzie prawa popytu i podaży. Inwestorzy uczestniczący w prywatyzacji nabywają majątek zgodnie z obowiązującymi przepisami i pod nadzorem organów reprezentujących Skarb Państwa. Przy określeniu „rzeczywistej” ceny rynkowej znajdują zastosowanie szczegółowe analizy przedprywatyzacyjne spółek, wykonywane przez niezależnych ekspertów z firm konsultingowych, wyłanianych przez Ministerstwo Skarbu Państwa zgodnie z procedurą zamówień publicznych. Weryfikacji wymaga także pogląd, że w wyniku prywatyzacji gwałtownie rośnie bezrobocie. U progu reform prywatyzacja budziła duże obawy społeczne, zwłaszcza wśród wielu pracowników przedsiębiorstw. W miarę upływu czasu postawy wobec prywatyzacji zaczęły się zmieniać. głównie dzięki doświadczeniom, które pokazały, że sprawna prywatyzacja jest niezastąpionym sposobem na naprawę i rozwój przedsiębiorstwa, a jej odkładanie prowadzi prędzej czy później do jego bankructwa. Analiza przeprowadzona przez Ministerstwo Skarbu dowodzi, iż w sprywatyzowanych podmiotach gospodarczych realizowane są zobowiązania inwestycyjne i socjalne. W konsekwencji przynosi to stabilność lub wzrost poziomu zatrudnienia oraz satysfakcję płacową. Regiony zagrożone strukturalnym i długotrwałym bezrobociem wymagają wręcz procesów prywatyzacji w celu aktywizacji nie wykorzystanej siły roboczej. Na uwagę zasługuje fakt, że przewaga firm sprywatyzowanych nad państwowymi w sferze zatrudnienia ujawniła się natychmiast, a nie z pewnym odroczeniem, jak w wypadku innych czynników. Oznacza to, że od momentu prywatyzacji nastąpił znaczący wzrost zatrudnienia, głównie dzięki większej zdolności do ekspansji sprzedaży, w dużym stopniu neutralizujący zwolnienia części dotychczasowych pracowników. Tak więc dzisiaj już nikt nie może zasłaniać się silnymi oporami społecznymi jako przyczyną opóźniania prywatyzacji. Prywatyzacja okazała się niezwykle ważnym czynnikiem restrukturyzacji firm rozumianej jako proces przemian w przedsiębiorstwie, dzięki którym poprawiają się jego główne wskaźniki, takie jak zyskowność, płynność finansowa, wydajność pracy, ogólna efektywność, eksport. Prywatyzacja jest bowiem głównym, niezastąpionym sposobem naprawy i rozwoju przedsiębiorstwa, czyli jego restrukturyzacji. Prywatyzacja dająca odpowiednią koncentrację własności w przedsiębiorstwie przynosi lepsze wyniki niż prywatyzacja, której rezultatem jest własność rozproszona. Trzeba więc tak prywatyzować, aby dać przedsiębiorstwu poważnych solidnych (współ)właścicieli - inwestorów strategicznych - z wiedzą, kapitałem oraz bodźcami i umiejętnościami nadzorowania tych, którzy bezpośrednio zarządzają firmą.

... to tylko krótki opis tematu

Jeżeli zainteresował Państwa ten lub inny temat - możemy przygotować
indywidualną propozycję planu (konspektu) wyłącznie dla Państwa

Dla Państwa wygody jesteśmy dostępni 7 dni w tygodniu.
Jeśli macie Państwo jakieś pytania lub wątpliwości, prosimy o kontakt z nami w sposób najbardziej dla Państwa odpowiedni.

ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z PROPOZYCJĄ INNYCH TEMATÓW KLIKNIJ PONIŻEJ

STRONA GŁÓWNA PRZYKŁADOWE TEMATY FORMULARZ KONTAKTOWY

https://www.mkpublikacje.pl mk@mkpublikacje.pl Tel.: +48 664 600 900